بسم الله الرحمن الرحیم

رُوِی عَن محمَّدِ بنِ سُلَیمانَ عن اَبِیهِ قال قُلتُ لِاَبی عَبدِاللهِ الصّادق عَلَیهِ‌السَّلامُ  :

فُلانٌ مِنْ عِبادَتِهِ وَ دینِهِ وَ فَضْلِهِ کَذا و کَذا قالَ فَقالَ عَلَیهِ السَّلامُ: کَیفَ عَقْلُهُ؟ قُلْتُ: لااَدْری. فَقالَ عَلَیهِ السَّلامُ اِنَّ الثَّوابَ عَلی قَدْرِ الْعَقْلِ..... فَاَوْحَی اللهُ تَعالی اِلَی الْمَلَکِ: اِنَّما اُثیبُهُ عَلی قَدْرِ عَقْلِهِ.

اصول کافی، جلد 1، صفحه 12

در روایت است که محمد بن سلیمان از پدرش نقل می‌کند که می‌گفت: به امام صادق علیه‌السَّلام عرض کردم فلانی از نظر عبادت و دین و فضل و... چنین و چنان است. حضرت به من فرمودند عقل و شعورش چه مقدار می­باشد؟ من در جواب عرض کردم نمی‌دانم. پس حضرت فرمودند: پاداش­های الهی به اندازه عقل مردمان است. خداوند به آن مَلَک وحی فرمود که من او را به مقدار عقل و شعورش پاداش می‌دهم.

شرح حدیث:

حضرت در اینجا داستان آن مَلَک و عابد بنی‌اسرائیل را ذکر فرمودند؛ عابدی در بنی‌اسرائیل بود که همیشه در محل خوش‌آب و هوایی مشغول عبادت بود. یکی از ملائکه، کار عابد را بسیار بزرگ یافت؛ لذا از خداوند خواست که پاداش آن عابد را به او نشان دهد.

وقتی پاداش و قدر و منزلت آن عابد را دید، در نظر او بسیار کم و اندک آمد و این سؤال برایش مطرح شد: چرا پاداش او اینقدر کم است؟! به همین خاطر خداوند او را مأمور کرد تا نزد آن عابد برود و حال او را از نزدیک ببیند. آن ملک نزد عابد آمد و دید در جای سرسبزی است. وقتی عابد آن فرشته را دید به او گفت ای کاش پروردگار من الاغی داشت تا از این علف­ها بخورد! ملک می‌گوید خداوند الاغ ندارد که سوارشود. عابد گفت: حیف شد. زیرا این علف­ها از بین می‌رود.

انسان باید شعورش بالا برود که به اندازه‌ی افزایش آن، ارزش اعمال او هم بالا می‌رود. حجم عمل معیار نیست؛ بلکه مقدار عقل است که مهمّ می‌باشد. به هر مقدار معرفت، نورانیت و شعور بالاتر رود، ارزش عمل هم والا و بالاتراست. به همین دلیل پیامبر اکرم صلّی اللهُ علیه و آله و سلّم درباره علی علیه‌السلام فرمودند «لَضَربَةُ عَلی یومَ الخَندَقِ اَفضلُ مِن عِبادَةِ الثَّقَلینِ» ضربت علی علیه‌السلام در روز خندق «جنگ احزاب» بالاتر از عبادت جنّ و انس است؛ این ارزش بالا و والا برای آن شعور والا و بالای حضرت علی علیه السلام است.

منبع:  پایگاه اینترنتی آیت‌الله حاج‌آقا مجتبی تهرانی