در صفحه شخصی استاد مهدی غلامعلی، مطلبی قابل تأمل با عنوان «مشابه‌سازی‌های دینی غیر استاندارد» خواندم که حیفم آمد در اختیار دوستان و خوانندگان اینجا قرار ندهم. 

نگاه متفاوت ایشان به پیاده‌روی به مشهد و ... را به شرح ذیل بخوانید:

اگر خورشید دو تا بود این همه عظمت نداشت. واگر قرار بود ده‌ها خورشید روشنایی کره زمین را عهده‌دار شوند، بزرگی و زیبایی خورشیدها، مانند ستاره‌ها  دیده نمی‌شد(مقدمه اول).

هرکالا استاندارد و اصلش ارزشمند است. نسخه بدل، همیشه بدلی است. هر آنچه مشابه‌سازی شود، اصیل نیست و آنچه اصیل و استاندارد نباشد همیشه غیر قابل اعتماد است(مقدمه دوم).

چند سالی است که پیاده‌روی اربعین در صدر اخبار و گفتگوهای شیعیان در ایام ماه صفر است. خروش شیدایی زائران حسینی از هر طبقه اجتماعی از یک­سو و سخاوت عاشقانه و بی­‌مانند عراقی‌ها در پذیرایی از زوار کربلایی از سوی دیگر، دل هر عاشقی را به این قطعه از بهشت فرا می‌خواند. فارغ از آمارهای رسمی و غیر رسمی چنین پدیده دینی در این حجم در هیچ دین، مذهب و آیینی نمونه ندارد.

در اربعین سال جاری، پیاده‌روی‌های دیگری نیز در تهران ، قم و مشهد رسانه‌ای شد. رسانه‌ها هم که علاقمند به ارائه آمارهای میلیونی هستند حضور زائران پیاده از میدان امام حسین تهران تا حرم حضرت عبدالعظیم را میلیونی توصیف کردند.

در این روزها خبر راهپیمایی زائران حرم رضوی در آستانه شهادت امام هشتم را در اخبار رسانه ملی می‌شنویم. تردیدی نیست که علاقمندان اهل‌بیت به خاطر نیت پاک خویش در اینگونه پیاده‌روی‌ها از ثواب اخروی بهره‌مند می‌شوند. ولی شایسته است که عالمان و ارباب فرهنگ در بنیانگذاری حرکت‌هایی که می‌رود در چند دهه دیگر به عنوان نماد اندیشه شیعه نمایان شود، بیشتر تامل کنند.

پیاده‌روی کربلا اگرچه تاریخچه آنچنانی ندارد و چه بسا تاریخ آن به پیاده‌روی‌های مکرر میرزای نوری (متوفای 1320 قمری) در ایام عید قربان و یا نهایتا پیاده‌روی شیخ انصاری (متوفای 1281قمری) باز گردد اما آنچه مهم است، اینست که دارای مستند روایی است. مستند قرآنی یا روایی یعنی علامت استاندارد دینی. چگونه است که ارزش هر کالا با استاندارد بودنش معتبر می‌شود ولی هرکسی به خود اجازه می‌دهد که امور دینی را به سادگی و بدون استاندارد، در عرصه جدیدی عرضه ­کند؟

 ابن قولویه محدث بزرگ قرن چهارم هجری، باب 49  کتاب معتبر کامل الزیارات را با عنوان «ثواب کسی که پیاده یا سواره به زیارت امام حسین علیه‌السلام برود» قرار داده است. او در این باب ده روایت آورده که هر کدام به نوعی شیعیان را به زیارت کربلا ترغیب می‌کند. در اولین روایت این باب امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «کسی که از منزلش به نیت زیارت امام حسین خارج شود تا هنگامی که به حائر حسینی برسد، اگر پیاده باشد خداوند برای هر قدم وی یک حسنه ثبت می‌کند و یک گناه وی را نیز می‌زداید. (کامل الزیارات ص 132 حدیث 1).

عالمان بزرگی چون شیخ انصاری و میرزاحسین نوری و بعدها علامه امینی و بسیاری از مراجع متقدم و حاضر با تکیه به همین روایات از عتبه علوی تا عتبه حسینی را با پای پیاده طی کرده‌اند. بنابراین پیاده‌روی کربلا دارای علامت استاندارد دینی است.

باید این حرکت خروشان مردمی را پاس داشت و مراقب تضعیف آن و یا آلوده شدن به خرافات بود. مشابه‌سازی راهپیمایی‌هایی در روز و یا ایام اربعین به سوی مراکز مقدسی چون جمکران، حرم سید الکریم در شهر ری و یا حرم رضوی از آنجا که فاقد مستند روایی است غیر استاندارد است. بنابراین نباید به آن پرداخت و آن را تبلیغ نمود. با توجه به اهتمام ما ایرانیان به اینگونه حرکت‌ها، اگر رسانه‌ها تنور اینگونه تجمع‌ها را گرم نمایند دیری نخواهد پایید که تعدد و کثرت پیاده‌روی‌ها، در کمتر از یک دهه از زیبایی‌ها و عظمت  پیاده‌روی اربعین کربلا خواهد کاست.

امسال برخی از مراجع معظم تقلید، از مردم خواستند تا از مشابه‌سازی‌های غیر استاندارد در قم وغیر آن خودداردی کنند ولی رسانه‌ها ناخواسته به پوشش جهت‌دار و معمولا همراه با آمار رو آوردند. اما انتظار می‌رود از فرهنگ‌سازان و عالمان فرهیخته و رسانه‌ها که‌:

یک، پیاده‌روی اربعین فقط به سوی کربلا انجام شود و مشابه‌سازی دیگر انجام نشود.

دو، پیاده‌روی‌های غیر استاندارد ـ فاقد مستند روایی ـ نظیر حرکت کاروان‌ها از ده‌ها کیلومتر به سمت مشهد نیز تبلیغ نشود.

 با توجه به اینکه همایش میلیونی و بین‌المللی اربعین امسال در جلوه‌گر نمودن عظمت تشیع و شکستن هیمنه داعش وتکفیری‌ها بسیار موثر بود، حیف است که شیعیان ناخواسته آن را تضعیف کنند.

البته بسیار شایسته است که نه تنها در پیاده‌روی‌ها بلکه در تمام حرکت‌های ما در بزرگداشت‌های اهل‌بیت مطابق با هندسه دین و فرامین حضرات معصومان باشد.

اکنون جای این سؤال مطرح است که تکلیف پیاده‌روی‌های ائمه معصومین علیهم‌السلام برای حج، چیست؟ آیا مستندهای روایی که بر پیاده‌روی اربعین دلالت می‌کنند، نافی سایر پیاده‌روی‌هاست؟ ...